Op dinsdag 12 organiseerden het Surinaamse Inspraak Orgaan (SIO) en New Urban Collective (NUC) het debat “Melden: nutteloos of noodzaak?” Een debat over het nut van aangifte en melden van racisme en discriminatie met inspirerende sprekers en een pittig debat.
Na een openingswoord door de host Andrew Makkinga gaf Sinan Çankaya, een antropoloog die onderzoek heeft gedaan naar in- en uitsluitingsprocessen binnen de politie, een informatieve presentatie over etnisch profileren in Nederland. Hij legde uit dat etnisch profileren twee belangrijke componenten had: disproportionaliteit en redelijke rechtvaardiging. Wanneer een bepaalde bevolkingsgroep een vaker wordt staande gehouden of gecontroleerd door de politie dan haar aandeel in de samenleving is er sprake van disproportionaliteit. Daarnaast dient de politie een redelijke reden te hebben van verdenking van een strafbaar feit om mensen staande te houden. In de praktijk blijkt dat de politie echter vaak jongeren met een niet-bepaalde “etnische minderheden”. Zo lopen jongeren met een niet-westerse achtergrond een groter risico staande gehouden te worden door de politie op basis van hun hun uiterlijk in relatie tot de buurt waar ze zich begeven, hun kledingstijl en zelfs de auto waar in rijden. Een Surinaams-Nederlandse man in een dure auto in de Bijlmer wordt eerder aangehouden dan een witte Nederlandse man in oud-Zuid omdat men er niet van uit gaan dat “een zwarte man” hard voor zo een dure auto gewerkt heeft maar wellicht een crimineel kan zijn. De beeldvorming die voor etnisch profileren zorgt heeft volgens Çankaya te maken met het feit dat cultuur al jaren lang wordt geproblematiseerd en in verband wordt gebracht met criminaliteit terwijl sociaaleconomische klasse in werkelijkheid de belangrijkste voorspeller van criminaliteit is. De politie doet hiermee aan ruimtelijke ordening, “allochtone” jongeren die overwegend “witte” buurten lopen en met etnisch profileren te maken krijgen, krijgen het gevoel daar niet te mogen zijn. Volgens Çankaya is de situatie gelukkig nog niet zo erg als in de Verenigde Staten waar de kloof tussen burgers en politie lijkt te verharden, de politie is gemilitariseerd en een oorlog tegen haar eigen volk lijkt te voeren. Om het niet zo ver te laten komen is het volgens hem van groot belang om etnisch profileren te controleren door cijfers erover bij te houden zodat we niet in een situatie als in Ferguson belanden waar zwarte Amerikanen 50% van de bevolking vormen maar 80% van de mensen die door de politie staande worden gehouden.
“Het Nut van Melden”
Juridisch adviseur Lucille van Wijnbergen van het College voor de Rechten van de Mens (CRM) vertelde over het nut en de noodzaak om meldingen te doen bij het mensenrechten instituut. Het CRM bestaat om te toetsen of wetgeving op het gebied van mensenrechten en gelijke behandeling worden nageleefd. Het college doet onderzoek naar mensenrechten kwesties, geeft gevraagd en ongevraagd advies aan instituten zoals de regering, ministeries en werkgevers. Daarnaast kan het college individuele zaken behandelen nadat er meldingen gedaan is. De adviezen en voorstellen van het CRM zijn niet bindend maar worden wel serieus genomen. Ruim 80% van haar adviezen wordt opgevolgd en leidt tot concrete acties. Het werd duidelijk dat het niet duidelijk was voor het publiek wat het nut was van het melden van een zaak bij het college, waarom zouden mensen hun zaak bij het college melden? Dus wat kan het CRM wel en wat niet? Het doel van het CRM is om de wet te toetsen, niet om te registreren want daar zijn de meldpunten voor. Het college kan geen sacties opleggen aan bedrijven die zich schuldig maken aan discriminatie maar de publiciteit rondom oordelen van het college en de “naming en shaming” dat er mee te paard gaat zorgt vaak voor beweging bij schuldige organisaties. Het college kan ook niet afdwingen dat de politiek iets met haar adviezen doet en de oordelen zijn niet bindend maar ze kunnen wel helpen in een rechtszaak.
Quinsy Gario: “Hoe doe je aangifte tegen 770 mensen?”
Quinsy Gario, bekend van de Zwarte Piet is Racisme campagne en oprichter van Roet In Het Eten, deelde zijn ervaringen met aangifte doen bij de politie en het Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam (MDRA). Hij deed een melding bij het MDRA nadat Tom Staal van PowNews verkleed als Zwarte Piet zijn huis binnendrong. Vorig jaar had hij weer een aanvaring met een PowNews medewerker, dit keer Jan Roos, die nota bene aangifte deed tegen Quinsy nadat hij hem op Twitter racist had genoemd. Nadat een CDA-Tweede Kamerlid Michel Rog hem “graaipiet” had genoemd door besloot Quinsy zelf ook aangifte te doen tegen Rog en 770 andere mensen die hem bedreigd of racistisch hadden bejegend. Het OM wilde echter slechts 10 zaken behandelen, illustratief van de stelling dta het strafrecht tekort schiet bij de aanpak van discriminatie. Uit onderzoek van de Monitor blijkt dat slechts 83 van de 3600 meldingen van discriminatie die bij de politie worden gemeld, bij het OM terecht komen.[1] Het werd Quinsy duidelijk dat er een enorme bureaucratische rompslomp aan het proces verbonden was en dat de personen die verantwoordelijk waren voor het benadelen van zijn klacht over racisme en discriminatie zelf niet begreep wat racisme was. Aangifte doen is een grote stap omdat je na de pijnlijke ervaring van racisme een afspraak moet maken met de politie en dat te maken kan krijgen met mensen die racisme niet begrijpen. Zo moest hij zijn contactpersoon bij de politie uitleggen wat er racistisch was aan de tweet: “Een boom heeft jouw naam eraan hangen” dat impliciet natuurlijk een verwijzing was naar een pijnlijke geschiedenis naar het lynchen van zwarte mensen. Na een moeizaam aangifteproces duurde het maanden voordat hij iets terug hoorde. Quinsy had besloten om tegen 770 mensen aangifte te doen Quinsy plaatste een aantal kritische kanttekeningen bij de meldings- een aangifteprocessen van de politie, de anti discriminatiebureaus (ADB) en het CRM. De ADB’s waren volgens hem opgezet na de racistische moord op Kerwin Duinmeijer in 1983 de gemoederen te temperen en niet te structureel racisme aan te kaarten, hiermee gooide hij de knuppel in het hoenderhok voor het paneldebat van start ging. [2]
Zijn antidiscriminatiebureaus ’s tandeloze tijgers?
“Vanuit het publiek was er aardig wat kritiek op de aanwezige instituten, de politie, het Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam (MDRA) en het CRM. De stelling luidde “Antidiscriminatiebureaus ’s zijn tandeloze tijgers “ en vele mensen leken hiermee in te stemmen. “ “Ik ga mijn tijd verspillen met brieven schrijven als jullie er toch niks mee doen” zei Perez Long-Joy, één van de personen die de rechtszaak tegen de gemeente Amsterdam rondom de Sinterklaas intocht deed. Hij gaf aan dat hij vaak contact had opgenomen met het MDRA en het CRM maar dat zijn meldingen niets hadden opgeleverd. Het CRM gaf aan dat ze in bepaalde gevallen door hun beperkte bevoegdheden inderdaad niet zoveel kunnen doen als mensen zouden willen. Melden is echter belangrijk omdat ze daarmee kunnen bewijzen dat racisme en discriminatie wel degelijk een actueel probleem is. Ramon Arnhem, inspecteur van de politie en voorzitter van het Surinaams en Antilliaans netwerk binnen de politie erkende dat er veel werk te verzetten viel binnen het korps. Hij erkende de problematiek van etnisch profileren en uitsluitingsmechanismen binnen de politie zelf maar noemde zichzelf als voorbeeld dat er wel vooruitgang geboekt was in de afgelopen decennia omdat hij promotie had gemaakt en meerdere collega’s met een niet-westerse achtergrond naast hem ook.
Een moeder die een melding van discriminatie bij het CRM had gedaan in verband met de aanwezigheid van Zwarte Piet op de school van haar dochter in Utrecht had geleid tot een uitspraak van het CRM waarin het oordeelde dat de school niet discrimineerde als zij Sinterklaas in 2014 met Zwarte Piet vierde.[3] De moeder was teleurgesteld en vond het oordeel van het CRM te zwak. Waarom kreeg de school nog een jaar om de racistische karikatuur Zwarte Piet in de ban te doen? Nacha Rakraki van het CRM reageerde met een diplomatiek antwoord en riep de zaal op om dit jaar meer meldingen te doen zodat ze er werk van kunnen maken. “Als je tegen je werkgever zegt dat je naar het MDRA stapt om een melding van discriminatie te doen zijn ze niet onder de indruk maar als je zegt dat je het op Twitter of Facebook gooit wel” zei een ander persoon. De vertegenwoordigers van de instituten begrepen dat het gevoel van discriminatie en het gebrek aan snel resultaat na het melden tot frustratie kan leiden waarop Khadija al Mourabet van Amsterdam United opmerkte dat discriminatie niet slechts een gevoel is maar dat het een daad is die mensen gevoelens van boosheid, angst en irritatie kunnen geven die negatieve psychologische en fysieke effecten kunnen hebben. De verwachtingen van het publiek leken niet overeen te komen met de formele bevoegdheden van de instituten. Het MDRA heeft namelijk slechts het doel racisme en discriminatie te registreren en niet de bevoegdheid om organisaties of individuen die zich er aan schuldig maken te beboeten of te bestraffen. Het CRM, het MDRA en de politie argumenteerden echter dat melden wel degelijk zin heeft omdat ze met een voldoende aantal meldingen kunnen aantonen dat er wel degelijk een probleem is en het op de politieke agenda kunnen zetten. De massale aangifte tegen Wilders was een voorbeeld hoe aangifte en meldingen tot vervolging kan leiden. Na een kritisch en pittig debat stelde Kno’ledge Cesare van stichting Nederland Wordt Beter voor om op 1 juli massaal aangifte te doen rondom de zaak Zwarte Piet. Het publiek leek ervan overtuigd te zijn dat er wat weeffouten in het meldings- en aangifteproces zitten waardoor het soms nutteloos lijkt dat melden en aangifte doen maar dat het wel degelijk nut kan hebben als mensen in grotere getallen klagen, melden en aangifte doen.
Help Quinsy Gario een talkshow maken!
Met het nieuwe wekelijkse praatprogramma ROET IN HET ETEN wilt Quinsy diverse inzichten en invalshoeken ruimte bieden en het publiek debat in Nederland verder verrijken! De zender en de opnamelocatie hebben toegezegd, maar met jouw bijdrage kunnen andere kosten zoals de camera’s, lichten en geluid voor de eerste 8 afleveringen gedekt worden dekken. Via crowdfunding probeert Quinsy dit te realiseren, steun het project!
[1] http://www.joop.nl/opinies/detail/artikel/31513_het_strafrecht_schiet_tekort_bij_de_aanpak_van_discriminatie/
[2] 20 jaar geleden: De moord op Kerwin Duinmeijer
[3] https://mensenrechten.nl/publicaties/oordelen/2014-131
About the author